Hoàn thiện chính sách pháp luật về lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở

Tham dự hội thảo có đại diện các đơn vị, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, nhà hoạt động thực tiễn trong và ngoài lực lượng Công an nhân dân; đại điện các bộ, ban, ngành Trung ương; đại diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ Công an; đại diện cấp ủy, chính quyền cơ sở, công an 30 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Hội thảo nhằm bổ sung, làm rõ cơ sở lý luận thực tiễn, sự cần thiết và yêu cầu hoàn thiện chính sách pháp luật về lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên, công nhân viên chức trong hệ thống chính trị và nhân dân về vị trí, vai trò và sự cần thiết xây dựng Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thiếu tướng Tráng A Tủa nhấn mạnh: Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự cơ sở là lực lượng đông đảo của toàn dân; nòng cốt của lực lượng này là bảo vệ dân phố, dân phòng và Công an xã bán chuyên trách.

Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở có quá trình hình thành và phát triển trải dài qua các thời kỳ cách mạng, là tai mắt, là cánh tay nối dài của Công an nhân dân tại địa bàn cơ sở, tham gia bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác về an ninh, trật tự ở cơ sở; làm nòng cốt trong phong trào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quốc gia, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội góp phần quan trọng phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa bàn cơ sở, được các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân ghi nhận đánh giá cao.

Thiếu tướng Tráng A Tủa, Cục trưởng Cục Xây dựng phong trào bảo vệ An ninh Tổ quốc, Bộ Công an phát biểu khai mạc Hội thảo.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát huy vai trò của các lực lượng, tổ chức quần chúng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở một số nơi còn mang tính chất hình thức, chưa hiệu quả, chưa phát huy được ý thức trách nhiệm và năng lực của nhân dân. Việc xác định chức năng nhiệm vụ của một số tổ chức quần chúng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự chưa được cụ thể và chưa phù hợp với thực tiễn địa bàn, tâm tư nguyện vọng của nhân dân.

Để nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của các lực lượng, tổ chức quần chúng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự trong nhà nước pháp quyền hiện nay, rất cần thiết phải xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở thống nhất trong toàn quốc và cần thiết có luật điều chỉnh để đảm bảo hành lang pháp lý và hiệu lực hiệu quả hoạt động của lực lượng này.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận, làm rõ vai trò, tầm quan trọng của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự (ANTT) ở cơ sở trong công tác đảm bảo ANTT. Các ý kiến, bài tham luận của các đại biểu đã chỉ rõ, lực lượng đảm bảo ANTT ở cơ sở chính là sợi dây gắn kết hết sức quan trọng của lực lượng Công an với quần chúng nhân dân, là cánh tay nối dài của lực lượng Công an nhân dân, từ đó thống nhất ý kiến về việc cần sớm ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở. 

Bằng kinh nghiệm thực tiễn của mình, Trung tướng, PGS.TS. Nông Văn Lưu, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh, Bộ Công an chia sẻ, ở các buôn, làng tại các vùng chiến lược như Tây Bắc, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên, nếu có người tin cậy với nhân dân thì chúng ta sẽ nắm bắt được tình hình về ANTT nhanh hơn. Trung tướng Nông Văn Lưu dẫn ra ví dụ: Trong một số vụ việc, thực tế người dân đi biểu tình những khi được hỏi họ không nói thật và trả lời là đang đi làm rẫy. Họ chỉ nói với người họ tin cậy, nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của họ. Điều đó cho thấy, lực lượng đảm bảo ANTT ở cơ sở là không thể thay thế. Xây dựng củng cố vững chắc thực lực chính trị ở cơ sở trong đó có lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở có ý nghĩa then chốt, tất yếu. Đây là một trong những yếu tố quyết định bảo vệ an ninh bền vững.

Các đại biểu tham luận tại Hội thảo.

Đồng quan điểm với Trung tướng Nông Văn Lưu, Đại tá Nguyễn Thanh Hưởng, Phó Giám đốc Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã chia sẻ những kết quả phối hợp với Công an chính quy của lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng trong công tác đảm bảo ANTT tại địa bàn phức tạp về ANTT như Thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể, trong giai đoạn 2016-2021, thông qua công tác nắm tình hình, lực lượng bảo vệ dân phố đã phát hiện 20.379 vụ việc có liên quan đến ANTT, tham gia hòa giải 20.588 các vụ mâu thuẫn tranh chấp trong nội bộ nhân dân, không để diễn biến phức tạp; tiếp nhận 53.945 nguồn tin do nhân dân cung cấp liên quan đến ANTT với hơn 22.000 tin có giá trị, phối hợp với lực lượng Công an cấp cơ sở giải quyết 103.997 vụ việc liên quan đến ANTT, tham gia bắt 269 vụ/287 đối tượng phạm tội quả tang… Hỗ trợ đắc lực lực lượng Công an chính quy trong công tác quản lý hành chính về trật tự xã hội, thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý cư trú, phòng cháy chữa cháy, trật tự an toàn giao thông và vận động nhân dân giao nộp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ. Bên cạnh đó, phối hợp với lực lượng Công an chính quy xây dựng, củng cố và duy trì hoạt động của các mô hình tổ chức quần chúng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở; tổ chức 7.280 buổi với 237.240 lượt người tham gia về các chuyên đề bảo đảm ANTT, tuyên truyền phòng ngừa tác hại của ma túy, các bộ luật được ban hành… 

Đại tá Nguyễn Thanh Hưởng cũng cho biết, về mặt chính sách pháp luật, cần thiết ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở để thống nhất quy định nhiệm vụ, hoạt động, chế độ chính sách và trách nhiệm quản lý nhà nước đối với lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về ANTT, thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng trong các văn bản chỉ đạo của Đảng về xây dựng, củng cố, duy trì lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở. Đại tá Nguyễn Thanh Hưởng cũng bày tỏ quan điểm, có thể xem xét mở rộng diện được tuyển chọn lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là những người có tiền án, tiền sự nhưng tại thời điểm tuyển chọn, người đó thực sự gương mẫu; người có tiền án về các tội do lỗi vô ý, vi phạm ở độ tuổi chưa thành niên, nhận thức chưa đầy đủ mà có tinh thần đấu tranh chống tội phạm tốt, có uy tín ở địa phương nhằm thu hút, củng cố, kiện toàn lực lượng này ngày một lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong gia đoạn hiện nay; huy động nguồn lực xã hội hóa, hỗ trợ từ người dân, tổ chức, doanh nghiệp để hỗ trợ, nâng cao chế độ, phụ cấp, đãi ngộ lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở.  

Đồng chí Hà Văn Chung, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cẩm Thành, huyện Cẩm Thủy, Thanh Hóa, nguyên trưởng Công an xã Cẩm Thành tham luận tại Hội thảo, cho biết, từ thực tiễn công tác chứng minh, nhân dân phải tin tưởng tuyệt đối người nào đó họ mới cung cấp thông tin, đặc biệt thông tin về ANTT. Thời gian qua, sau khi bố trí Công an chính quy về xã đảm nhận nhiệm vụ đảm bảo ANTT ở cơ sở là rất tốt, cơ bản đáp ứng được nhiệm vụ, nhưng vẫn rất khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ như: khi thực hiện nhiệm vụ đảm bảo ANTT các dịp lễ lớn, dịp Tết, thực hiện nhiệm vụ phòng, chống Covid-19 không có người để huy động hỗ trợ thực hiện, trong khi, địa bàn miền núi, các thôn, bản ở vùng sâu, vùng xa cách trụ sở Công an xã gần 10 km, không có người tham gia thực hiện nhiệm vụ ngay từ ban đầu; bởi vậy rất cần thiết phải có một lực lượng tự quản về ANTT bố trí tại cơ sở để tham gia bảo đảm ANTT, giải quyết vụ việc ngay từ ban đầu. Đây cũng là nội dung nằm trong dự thảo Luật lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở.

Đồng chí Hà Văn Chung kiến nghị Bộ Công an phối hợp với các bộ, ngành có liên quan báo cáo, đề nghị Quốc hội nghiên cứu, sớm ban hành Luật Lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở. Trong đó quan tâm đến chính sách dành cho những người tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở không may bị thương, hi sinh; qua thực tế, nhiều trường hợp bị thương nhưng việc giải quyết, công nhân thương binh rất khó khăn, do chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Các đại biểu tham dự Hội thảo.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Thiếu tướng Tráng A Tủa nhấn mạnh, xây dựng lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở vững mạnh, hoạt động hiệu quả là thực hiện chủ trương Nghị quyết của Đảng, nhà nước về xây dựng, củng cố nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc. Hiến pháp năm 2013 cũng đã quy định rõ “Sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc là sự nghiệp của toàn dân, Nhà nước củng cố tăng cường nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân”. Hiện nay, quy định pháp luật hiện hành về 3 lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở gồm dân phòng, bảo vệ dân phố và Công an xã bán chuyên trách được quy định ở các văn bản quy phạm khác nhau, chưa có 1 văn bản thống nhất cho các lực lượng tổ chức quần chúng này mặc dù họ đều có chức năng, nhiệm vụ như nhau là bảo vệ ANTT ở cơ sở. Bên cạnh đó, nhiều địa phương đã thành lập nhiều tổ chức quần chúng làm nhiệm vụ bảo vệ ANTT ở cơ sở với nhiều tên gọi khác nhau nhưng đều là lực lượng quần chúng tự nguyện, được thành lập theo các quy định của pháp luật. Chính vì vậy, rất cần thiết phải có luật quy định về lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở để thống nhất thực hiện ở tất cả các địa bàn. 

Thiếu tướng Tráng A Tủa yêu cầu Ban Tổ chức Hội thảo tiếp thu đầy đủ, nghiên cứu kỹ lưỡng các ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà hoạt động thực tiễn tại Hội thảo, tổng hợp báo cáo, tham mưu Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo hoàn thiện dự thảo Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cở sở để kịp trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 15.