Thuốc lá điện tử là thiết bị chạy bằng pin dùng để làm nóng dung dịch lỏng, biến dung dịch này thành hơi cùng những luồng khói có hương thơm để người sử dụng có thể hít vào phổi. Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch.
 |
| Nhiều mẫu thuốc lá điện tử trên thị trường với hình dáng bắt mắt, nhỏ gọn. |
Theo thông tin từ Sở Y tế Hà Nội, tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Năm 2015 tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử mới chỉ là 0,2% thì đến năm 2019, Điều tra sức khoẻ học sinh toàn cầu của WHO tại 21 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử, tỷ lệ này ở học sinh thành thị là 3,4%. Tại Hà Nội, nghiên cứu mới nhất của Viện Chiến lược và Chính sách y tế, Bộ Y tế cho thấy, tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng, trong đó học sinh lớp 8 - 12 là 8,35%; lớp 10 - 12 là 12,6%; với nữ là 4,8%, nam là 12,4% (thông tin từ website: https://soyte.hanoi.gov.vn/).
Mới đây, Bộ Y tế đã đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Đây đều là các sản phẩm có hại cho sức khoẻ, nguy hiểm như thuốc lá điếu. Thêm vào đó, hiện thuốc lá điện tử còn bị biến tướng, là cơ hội để các đối tượng tẩm chất ma tuý, gây hệ quả khôn lường cho xã hội…
Lực lượng chức năng liên tục phát hiện, bắt giữ vụ việc các đối tượng sử dụng chất ma tuý pha vào các loại tinh dầu của thuốc lá điện tử trong thời gian gần đây.
Cụ thể, ngày 08/11/2022, Công an huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ bắt giữ đối tượng Nguyễn Văn Lộc (sinh năm 2003, trú tại huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hoá; hiện đang tạm trú trên địa bàn huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) khi đối tượng đang mang ma tuý tổng hợp dưới dạng thuốc lá điện tử đi bán cho các đối tượng trên địa bàn. Qua đấu tranh khai thác, đối tượng khai nhận, từ cuối tháng 10/2022, lên mạng đặt mua nhiều loại thuốc lá điện tử và tinh dầu (là các loại ma tuý tổng hợp mới) về bán cho các đối tượng chủ yếu là thanh, thiếu niên trên địa bàn sử dụng, kiếm lời. Qua giám định dung dịch thu giữ từ Lộc đều có chứa ma tuý ADB-Butinaca.
 |
| Tinh dầu cần sa. |
Tháng 9/2022, Công an quận Nam Từ Liêm, Hà Nội điều tra khám phá các đối tượng trong vụ án thông qua mạng xã hội liên kết với nhau hình thành các nhóm tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý ở các địa bàn khác nhau. Hình thức chủ yếu là thông qua hệ thống vận chuyển hàng hoá bằng hình thức giao hàng online, với mặt hàng là thuốc lá điện tử, thảo mộc sấy khô, sau đó phun, tẩm các dung dịch chứa chất ma tuý loại ADB-Butinaca.
Chất ADB-Butinaca, thuộc nhóm chất cần sa tổng hợp, mới được đưa vào quản lý theo Nghị định 57/2022/NĐ-CP, ngày 25/8/2022 của Chính phủ quy định các Danh mục chất ma tuý và tiền chất. Khi sử dụng nó gây ra ảo giác, kích thích thần kinh trung ương giống như hoạt chất THC có trong cần sa. Tuy nhiên, nó khác là chất ADB-Butinaca được tổng hợp từ các hoá chất, các đối tượng điều chế để tạo ra chất này, có tác dụng tương tự như hoạt chất ma tuý cần sa.
Bên cạnh đó, trên thị trường gần đây cũng xuất hiện tinh dầu cần sa (CBD), để trộn vào tinh dầu thuốc lá điện tử. Theo đó, CBD là một chiết xuất cần sa có chứa hàm lượng cao CBD và một ít hoặc không có THC (thành phần chính trong cây cần sa, cho cảm giác “phê”). Chúng có thể được sản xuất từ cây tài mà (cần sa giải trí) hoặc cây gai dầu công nghiệp.
Thực tế, trong tinh dầu của thuốc lá điện tử có chất nicotin và một số các chất thơm. Khi chế tạo, các đối tượng đã pha thêm chất ma tuý nhóm cần sa tổng hợp. Vì chất ma tuý này không màu, không mùi, lại lẫn mùi của tinh dầu nên bằng cảm quan thông thường khó có thể nhận biết được. Chỉ người bán và đối tượng sử dụng có thể biết được thuốc lá điện tử có chất ma tuý.
Để lôi kéo người sử dụng, ban đầu các đối tượng cho người sử dụng dùng thử như thuốc lá điện tử thông thường, để lôi kéo. Khi người dùng đã “bị lệ thuộc”, có nhu cầu sử dụng thường xuyên, các đối tượng sẽ bán với giá thành cao hơn…
Để góp ngăn chặn các loại ma tuý núp bóng thuốc lá điện tử, bên cạnh những nỗ lực của các cơ quan chức năng, sự vào cuộc, chung tay của gia đình và nhà trường đóng vai trò rất quan trọng.
Các gia đình nên dành nhiều thời gian quan tâm, lắng nghe đến các cháu trong tuổi vị thành niên; phối hợp chặt chẽ với nhà trường để khuyến cáo không sử dụng ma tuý, không sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử nói riêng; tuyên truyền cho học sinh, sinh viên hiểu biết đầy đủ về những tác hại khôn lường của thuốc lá, của ma tuý, để cùng xây dựng môi trường lành mạnh, không khói thuốc lá. Các nhà trường cần tổ chức thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục về phòng, chống ma túy; phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy cho học sinh, sinh viên, học viên; quản lý chặt chẽ, ngăn chặn học sinh, sinh viên, học viên vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy và có biện pháp ngăn chặn hiệu quả.