Công an nhân dân trong những năm đầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa (5/1975 - 12/1986)
Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã đưa cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới với những thuận lợi và thách thức mới. Cả nước hòa bình, độc lập, thống nhất, cùng thực hiện nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Miền Bắc trải qua 20 năm tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội, đạt được một số thành tựu có ý nghĩa, đặt nền móng để cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Song đất nước ta lúc này cũng phải đương đầu với nhiều khó khăn chồng chất. Ba mươi năm chiến tranh để lại những hậu quả nặng nề về kinh tế, văn hóa, xã hội. Các thế lực thù địch vẫn chưa từ bỏ âm mưu chống phá cách mạng nước ta bằng kế hoạch bao vây, cấm vận về kinh tế, tiến hành các hoạt động gián điệp, chiến tranh tâm lý, thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Ở miền Nam, các đối tượng tình báo, gián điệp, cảnh sát, phản động của chính quyền tay sai còn lại rất nhiều, chỉ chờ có cơ hội là nổi lên chống phá chính quyền cách mạng. Nền kinh tế bị chiến tranh tàn phá, mất cân đối nghiêm trọng. Các tệ nạn xã hội như: gái điếm, nghiện hút, văn hóa đồi trụy, thất nghiệp, lang thang cơ nhỡ rất nặng nề...; vì vậy, yêu cầu ổn định an ninh, trật tự ở các vùng mới giải phóng là một nhiệm vụ khó khăn cấp bách của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta.
Dưới ánh sáng Nghị quyết Hội nghị lần thứ 24 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa III (tháng 9/1975) và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (tháng 12/1976), Công an nhân dân đã nhanh chóng kiện toàn tổ chức, phát triển lực lượng và triển khai các mặt công tác giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trong phạm vi cả nước, phục vụ đắc lực nhiệm vụ chính trị của Đảng.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng, tháng 12/1976
Ảnh: Thông tấn xã Việt Nam
Trong phiên họp thứ nhất, Quốc hội khóa V (tháng 6/1975) đã quyết nghị hợp nhất Bộ Công an với Bộ Nội vụ, lấy tên là Bộ Nội vụ. Để kịp thời chỉ đạo các mặt công tác bảo vệ an ninh, trật tự các vùng mới giải phóng, ngày 16/02/1976, Bộ trưởng Bộ Nội vụ ra Quyết định số 596/NV-QĐ lập cơ quan đại diện tại miền Nam gồm 5 đồng chí, do Thứ trưởng Trần Quyết làm Trưởng đại diện Lãnh đạo Bộ Nội vụ còn chỉ đạo khẩn trương tuyển chọn cán bộ và tăng cường chi viện cho lực lượng an ninh miền Nam.
Ngay sau khi giành được chính quyền, lực lượng an ninh đã tham gia các Ban quân quản nhanh chóng tiếp quản, khai thác hồ sơ, thu hồi vũ khí địch bỏ lại, bảo đảm an ninh, trật tự vùng mới giải phóng, phân loại đối tượng địch ngụy và yêu cầu hàng vạn đối tượng là ngụy quân, ngụy quyền, cảnh sát, tình báo, phản động ra trình diện, khai báo để tiến hành phân loại, cải tạo, giáo dục. Tính đến tháng 7/1975, lực lượng an ninh đã tổ chức cho 1.036.181 đối tượng đăng ký trình diện; tập trung giáo dục dài hạn, ngắn hạn và giáo dục tại xã, phường cho các đối tượng này theo quy định. Đối với số ngoại kiều, ta tổ chức cho họ đăng ký, quản lý và có hình thức xử lý thích hợp đối với những đối tượng là tình báo, gián điệp.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Trần Quốc Hoàn chủ trì cuộc họp bàn công tác bảo vệ Tổng tuyển cử bầu Quốc hội nước Việt Nam thống nhất, ngày 17/4/1976
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Một số đối tượng là tình báo, gián điệp, cảnh sát ác ôn, chiêu hồi vẫn ngoan cố tìm mọi cách lẩn trốn việc trình diện, khai báo. Chúng thay đổi địa bàn sinh sống, che giấu lý lịch, trà trộn trong dân; một số tên còn trốn vào rừng, co cụm thành các ổ nhóm vũ trang manh động chống chính quyền. Lực lượng phản cách mạng đã tìm cách liên kết với nhau, nhen nhóm thành lập tới 1.182 tổ chức phản động. Tại các tỉnh Tây Nguyên, số đối tượng chạy vào rừng theo FULRO ngày càng đông, hình thành các toán FULRO có vũ trang chống phá ta quyết liệt. Lực lượng tay sai cùng tình báo, cảnh sát và phản động cũng tìm cách móc nối với số gián điệp do đế quốc cài lại, tăng cường hoạt động gây rối, âm mưu gây bạo loạn ở Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai và nhiều nơi khác.
Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của các cấp ủy đảng, được nhân dân giúp đỡ, lực lượng an ninh đã khẩn trương truy quét tàn quân địch, trấn áp lực lượng phá hoại. Trong năm 1975, ta đã bắt giữ 30.409 đối tượng lẩn trốn, trong đó có 4 nhân viên CIA, 667 nhân viên Phủ đặc ủy Trung ương tình báo, 4.545 cảnh sát đặc biệt, 1.209 tướng, tá, 1.179 tên chính quyền tay sai cao cấp và cầm đầu đảng phái phản động, 86 tuyên úy Thiên Chúa giáo, 50 tuyên úy Phật giáo, 18 tuyên úy Tin lành.
Lực lượng an ninh phối hợp chặt chẽ với lực lượng quân đội truy quét mạnh các ổ nhóm vũ trang, khám phá các tổ chức phản động, kịp thời đập tan âm mưu vũ trang gây bạo loạn của chúng. Đến cuối năm 1976, đầu năm 1977, hơn 500 toán, cụm vũ trang bị ta tiêu diệt. Hàng chục tổ chức phản động bị trấn áp, trong đó có những tổ chức đã hình thành bộ khung chính quyền ở 17 tỉnh, thành phố với hàng chục ngàn người tham gia. Đáng chú ý, từ ngày 10 đến ngày 28/02/1976, được sự chỉ đạo của Bộ Nội vụ, Công an Sài Gòn cùng với công an các tỉnh phía Nam đã mở đợt truy quét, phá tổ chức phản động mang tên “Mặt trận quốc gia giải phóng Việt Nam”, bắt các tên cầm đầu như: Nguyễn Văn Viên, Hà Tùng Linh, Nguyễn Văn Vàng, Vũ Ngọc Bảo và hàng nghìn tên cốt cán nguy hiểm ở 12 tỉnh, thành phố, thu nhiều vũ khí, tài liệu phản động.
Ở các tỉnh Long Châu Tiền, Trà Vinh, Sóc Trăng, ta đã tích cực đấu tranh trấn áp bọn phản động, khám phá vụ chôn giấu vũ khí tại Thánh địa Hòa Hảo, kịp thời đập tan âm mưu gây bạo loạn trong vùng dân tộc Khmer ở Cửu Long, trừng trị những tên ngoan cố, chống đối. Đối với bọn FULRO hoạt động ở các tỉnh Tây Nguyên, Khu VI, lực lượng an ninh đã đề xuất biện pháp đấu tranh, đồng thời phối hợp với lực lượng quân sự truy quét, làm tan rã một bộ phận.
Trong những ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng như mít tinh mừng chiến thắng giải phóng miền Nam, kỷ niệm Ngày Quốc khánh 2/9, Hội nghị chính trị hiệp thương..., ta đã bố trí lực lượng bảo vệ an toàn, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hoạt động phá hoại của địch. Trong thời kỳ quân quản, lực lượng an ninh bám sát nhiệm vụ quản lý vùng mới giải phóng, kịp thời nghiêm trị những băng nhóm cướp có vũ khí, bọn tội phạm hình sự nguy hiểm. Trong năm 1975, lực lượng an ninh Sài Gòn - Gia Định điều tra, làm rõ 5.305/6.959 vụ hình sự; truy quét, phá nhiều băng, ổ trộm cướp chuyên nghiệp khét tiếng như băng cướp do Đoàn Đình Hùng (tức Hai Sang) cầm đầu, đã gây ra 94 vụ giết người, cướp của. Lực lượng an ninh các tỉnh từ Quảng Nam, Đà Nẵng đến Phú Khánh đã khám phá gần 8.000 vụ án. Ở các tỉnh Khu VI cũ, lực lượng an ninh đã truy quét 6.319 tên tội phạm hình sự. Tại Thừa Thiên Huế, ngày 18/6/1975, Ty An ninh điều tra, phá vụ án giết người, cướp của tại hiệu buôn tạp hóa Tân Lập, đường Phan Bội Châu, bắt khẩn cấp 3 tên gây án đưa ra truy tố trước pháp luật.

Đội săn bắt cướp, Công an Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh lên đường làm nhiệm vụ
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Để nhanh chóng giải quyết những tàn dư của chế độ cũ, lực lượng an ninh các địa phương phối hợp với ngành văn hóa phát động quần chúng thu hồi, thiêu hủy những văn hóa phẩm phản động, đồi trụy; đề xuất với Đảng, Nhà nước ban hành những văn bản về xây dựng nếp sống văn hóa phù hợp với chế độ mới; thành lập các trường phục hồi nhân phẩm, chữa bệnh, cai nghiện cho các đối tượng là nạn nhân của các tệ nạn xã hội do chế độ cũ để lại và tổ chức cho họ lao động, học nghề, sống có ích cho xã hội.

Lực lượng Công an phối hợp với các ngành chức năng kiểm tra, ngăn chặn ấn phẩm văn hóa độc hại đưa vào Việt Nam
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Công tác quản lý, thu hồi vũ khí, vật liệu nổ, bảo vệ trật tự an toàn giao thông, phòng cháy, chữa cháy được lực lượng an ninh các cấp quan tâm chăm lo và đạt nhiều kết quả. Trong lúc ta đang tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, ổn định an ninh, trật tự thì từ giữa năm 1975, bọn phản động Pôn Pốt - Iêng Xary liên tục cho quân khiêu khích, lấn chiếm nhiều nơi ở biên giới từ Tây Ninh đến Hà Tiên. Năm 1978, trên tuyến biên giới phía Bắc, tình hình an ninh, trật tự cũng diễn biến phức tạp.
Trước tình hình đó, lực lượng Công an tuyến biên giới Tây Nam tích cực, chủ động đẩy mạnh công tác vận động quần chúng, xây dựng phòng tuyến biên giới, tăng cường công tác nắm tình hình, nhất là tình hình nội, ngoại biên; tăng cường công tác sưu tra các đối tượng tình báo, gián điệp, truy quét tàn quân còn lẩn trốn, tổ chức tuần tra vũ trang chiến đấu chống quân Pôn Pốt xâm lược, triển khai công tác đăng ký, quản lý hộ khẩu để phát hiện các đối tượng ẩn nấp, trà trộn; đưa một số đối tượng di chuyển sâu vào trong nội địa, làm trong sạch địa bàn, trấn áp mạnh các tổ chức phản động, không để xảy ra bạo loạn, tổ chức luồn sâu vào trong lòng địch, vận động quần chúng nhân dân Campuchia nổi dậy đấu tranh. Lực lượng Công an ở các tỉnhbiên giới, đặc biệt là lực lượng Công an nhân dân vũ trang đã sát cánh cùng quân và dân ta kiên cường, dũng cảm chiến đấu bẻ gãy nhiều cuộc tấn công xâm lược, lấn chiếm biên giới, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Các đơn vị Công an nhân dân vũ trang làm nhiệm vụ trên tuyến biên giới Tây Nam của Tổ quốc liên tục chiến đấu bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Tiêu biểu như Đồn Công an nhân dân vũ trang Xa Mát trong suốt 400 ngày đêm đã chiến đấu kiên cường với lực lượng địch đông hơn gấp bội; hằng năm trời, đơn vị phải sống trong điều kiện gian khổ, khắc nghiệt nhưng các chiến sĩ vẫn hiên ngang bám trụ cuối cùng đã chiến thắng vẻ vang. Các đồn biên phòng: Phước Tân (Tây Ninh), Buprăng (Đắk Lắk), Phú Mỹ (Kiên Giang), Cầu Ván (Đồng Tháp), 649 (Gia Lai - Kon Tum) là những tập thể anh hùng tiêu biểu cho truyền thống chiến đấu rất kiên cường, dũng cảm của lực lượng Công an nhân dân vũ trang ở biên giới Tây Nam.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Quyết, Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang kiểm tra công tác sẵn sàng chiến đấu đồn biên phòng tuyến biên giới Tây Nam, năm 1977 - 1978
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Thắng lợi của cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc đã đập tan âm mưu, thủ đoạn thâm độc của tập đoàn Pôn Pốt - Iêng Xary và các thế lực phản động quốc tế, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; cứu nhân dân Campuchia khỏi thảm họa diệt chủng, thể hiện tinh thần quốc tế cao cả, mối quan hệ truyền thống, gắn bó, thủy chung, lâu đời, sự giúp đỡ trong sáng, chí nghĩa, chí tình của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với nhân dân Campuchia. Trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc, lực lượng Công an nhân dân đã kiên cường tham gia trực tiếp hàng nghìn trận, tiêu diệt hơn 4.000 tên địch, góp phần đập tan âm mưu tiến hành chiến tranh xâm lược nước ta của Pôn Pốt - Iêng Xary. Những chiến công oanh liệt của lực lượng Công an nhân dân trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam đã được Đảng, Nhà nước đánh giá cao và trao tặng nhiều danh hiệu cao quý: 9 tập thể và 8 cá nhân được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; 462 lượt tập thể, cá nhân có nhiều thành tích xuất sắc trong chiến đấu được tặng Huân chương các loại.
Ở biên giới phía Bắc, Công an 6 tỉnh biên giới cùng Công an nhân dân vũ trang tăng cường công tác nắm tình hình, nhất là tình hình ở vùng ngoại biên, kịp thời phát hiện những hoạt động phá hoại của địch, kiểm tra lại các kế hoạch phân tán, sơ tán các cơ sở kinh tế, kho tàng và có biện pháp bảo vệ khi có chiến sự xảy ra; rà soát lại kế hoạch xây dựng phòng tuyến bảo vệ biên giới, hệ thống hầm hào công sự chiến đấu, phòng tránh việc địch tập kích vào các cơ quan, xí nghiệp, kho tàng..., tiếp tục củng cố các vùng xung yếu làm trong sạch địa bàn, thuần khiết nội bộ.
Vì vậy, khi quân xâm lược vừa đặt chân lên đất nước ta đã vấp phải cuộc chiến đấu kiên cường của quân và dân ta ở 6 tỉnh biên giới phía Bắc. Trong cuộc chiến đấu này, cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát bảo vệ, tiêu biểu là các đồng chí Nông Thế Tĩnh, Nông Thế Thuận và Đinh Văn Hải (Công an tỉnh Cao Bằng); Hoàng Văn Trai, Triệu Văn Điện, Hoàng Văn Liên, Phan Tiến Dũng (Công an tỉnh Lạng Sơn); Hoàng Văn Tâm (Công an tỉnh Lai Châu) đã chiến đấu dũng cảm, lập công xuất sắc, được Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đặc biệt là tấm gương của đồng chí Lê Đình Chinh (1960 - 1978) - chiến sĩ Công an nhân dân vũ trang đầu tiên hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc. Sự hy sinh anh dũng của đồng chí là tấm gương sáng ngời về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Ngày 30/8/1978, Chủ tịch nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Liệt sĩ Lê Đình Chinh. Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã tổ chức lễ tuyên dương công trạng và phát động tuổi trẻ cả nước học tập tấm gương hy sinh dũng cảm của Liệt sĩ Lê Đình Chinh.

Lãnh đạo Bộ Nội vụ động viên cán bộ, chiến sĩ tại Lễ ra quân chi viện cho các tỉnh biên giới phía Bắc, ngày 25/9/1978
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Thắng lợi của nhân dân ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam của Tổ quốc có đóng góp quan trọng của lực lượng Công an nhân dân, cùng cả nước xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam độc lập, thống nhất, tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Để phục vụ nhiệm vụ ổn định an ninh, trật tự các vùng mới giải phóng, Công an các tỉnh phía Nam đã điều tra bóc gỡ hầu hết các vụ nội gián do địch cài cắm, làm phá sản các kế hoạch “Hải Yến”, “Hoàng Mai”, “Âm Thanh”, làm thất bại “kế hoạch hậu chiến” về tình báo, gián điệp bảo vệ Đảng, bảo vệ các cơ quan, đơn vị, lực lượng vũ trang. Thông qua phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, cùng với việc phát huy các biện pháp nghiệp vụ, Công an nhân dân đã khám phá hàng chục chuyên án gián điệp, phản động. Đáng chú ý, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã điều tra và bắt quả tang tên Risacoaitơ, quốc tịch Anh, là chuyên viên kiểm toán cơ quan phát triển Liên hợp quốc cư trú bất hợp pháp tại thành phố, làm gián điệp cho CIA. Từ tháng 7/1977 đến tháng 7/1980, Công an các tỉnh liên tục khám phá các tổ chức phản động như: “Lực lượng dân quân miền Kiệm Tân” và “Đặc khu rừng Sác” ở Đồng Nai; “Mặt trận quốc gia liên kết” ở Bến Tre; “Mặt trận phục quốc Trị Thiên”, “Việt Nam Dân tộc cách mạng Đảng” ở Quảng Nam, Đà Nẵng; “Tam quốc phục quốc liên minh Đông Á” ở Phú Khánh, v.v..
Thực hiện Chỉ thị số 04-CT/TW, ngày 02/02/1977 của Ban Bí thư về việc tiếp tục phát động quần chúng, xây dựng cơ sở chính trị, truy quét FULRO, lực lượng Công an các tỉnh Tây Nguyên và phụ cận đã phối hợp chặt chẽ với các ngành đẩy mạnh công tác vận động quần chúng, thực hiện tốt chính sách dân tộc của Đảng, đồng thời tranh thủ các già làng, trưởng bản, trí thức có uy tín để họ kêu gọi những người theo FULRO trở về. Lực lượng Công an điều tra, nghiên cứu, xác lập chuyên án đấu tranh với tổ chức FULRO, bắt bọn chỉ huy, cầm đầu, trong đó có chuyên án F101 lôi kéo bóc gỡ được số tay chân cốt cán trong “Quân khu IV” FULRO ở Lâm Đồng. Qua đấu tranh, ta đã bắt nhiều toán FULRO và hầu hết số cốt cán của chúng ở Lâm Đồng.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Trần Quốc Hoàn chủ trì cuộc họp với lãnh đạo Công an các tỉnh Tây Nguyên triển khai kế hoạch đấu tranh truy quét lực lượng FULRO ở Tây Nguyên và nam Khu V cũ, năm 1978
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Trên lĩnh vực đấu tranh chống tội phạm kinh tế, lực lượng Công an đã tích cực tham gia công tác cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh; điều tra khám phá hàng ngàn vụ xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa như vụ Đặng Thanh, Trưởng ga xe lửa Hà Nội, cùng đồng bọn lợi dụng phân phối tích kê mua vé tàu Thống Nhất để ăn bớt, bán đầu cơ thu lợi cá nhân; Công an Đồng Nai phá vụ án Ngô Trung Quốc, Chủ nhiệm Công ty Bách hóa tổng hợp thành phố Biên Hòa vi phạm quy định về quản lý kinh tế,... Trong công tác đấu tranh chống tội phạm hình sự, Công an nhân dân đã nhanh chóng điều tra khám phá nhiều băng, nhóm trộm cướp, giết người, tống tiền nguy hiểm, như: Vụ án giết hai vợ chồng nữ nghệ sĩ Thanh Nga ở Thành phố Hồ Chí Minh do tên Nguyễn Thanh Tân cầm đầu; Công an Thuận Hải phá vụ án ném lựu đạn giết người, mang đi một số lớn tài sản và tiền ở Trạm thu thuế huyện Bắc Bình,...
Trong công tác xây dựng lực lượng, nhất là từ khi Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 92-CT/TW, ngày 25/6/1980 về Cuộc vận động xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh và đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới, Công an nhân dân đã được củng cố một bước. Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc đã phát triển rộng khắp, nhất là ở những địa bàn trọng điểm, xung yếu. Lực lượng công an xã, phường, bảo vệ cơ quan, xí nghiệp và các tổ chức quần chúng làm công tác an ninh, trật tự được củng cố, kiện toàn, góp phần ổn định an ninh chính trị và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
Bị thất bại trong kế hoạch chống phá và âm mưu “ngoài đánh vào, trong nổi dậy”, các thế lực thù địch câu kết chặt chẽ với nhau tiến hành chiến tranh phá hoại nhiều mặt đối với nước ta. Chúng phá hoại ta về chính trị, kinh tế, văn hóa - tư tưởng, quốc phòng, an ninh, ngoại giao. Chúng đưa gián điệp, biệt kích, đưa vũ khí, phương tiện hoạt động từ nước ngoài vào, móc nối và kích động các tổ chức phản động ở trong nước âm mưu gây bạo loạn cướp chính quyền ở một số nơi. Trong lúc đó, tình hình kinh tế, xã hội nước ta đang gặp nhiều khó khăn. Bọn phản động lưu vong cho là thời cơ đã đến nên ra sức tập hợp lực lượng, tìm kiếm sự ủng hộ của các thế lực thù địch và phản động quốc tế, nhận tài trợ, móc nối với bọn phản động trong nước chống phá cách mạng quyết liệt.
Ngày 02/12/1980, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 31-NQ/TW “Về nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới”. Nghị quyết xác định nhiệm vụ: “Bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của toàn Đảng và Nhà nước”1. Ngày 12/6/1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 250/CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Nội vụ theo hướng “tập trung, thống nhất, chuyên sâu, giảm đầu mối”. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng (1982) đã vạch rõ hai nhiệm vụ chiến lược cách mạng là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết Đại hội chỉ rõ: “Bảo đảm an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng để đánh thắng chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch. Kiên quyết trấn áp bọn phản cách mạng, kịp thời đập tan âm mưu ngóc đầu dậy của các loại phản động, ngăn ngừa và trừng trị hoạt động phá hoại của địch trên mọi lĩnh vực, tăng cường pháp luật và kỷ luật, bảo vệ trật tự xã hội và sự an toàn của nhân dân”.
Quán triệt sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng Công an nhân dân tiếp tục cuộc vận động xây dựng lực lượng trong sạch, vững mạnh và đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc; tổ chức tập huấn trong toàn lực lượng nhằm quán triệt sâu sắc các quan điểm cơ bản của Đảng về đường lối, nguyên tắc, nhiệm vụ đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng Công an.
Nhờ luôn chủ động tiến hành các biện pháp nghiệp vụ, được nhân dân hỗ trợ và đặc biệt là có sự phối hợp với các nước trong khu vực, lực lượng Công an đã phát hiện âm mưu của địch ngay từ khi chúng tập hợp lực lượng; tổ chức phối hợp tấn công địch ngay từ địa bàn xuất phát của chúng. Từ năm 1980 đến năm 1985, lực lượng Công an đã phối hợp triển khai thắng lợi nhiều chiến dịch phản gián, bắt và diệt hầu hết số gián điệp, biệt kích xâm nhập, thu toàn bộ vũ khí, phương tiện chúng chuyển vào nội địa. Từ ngày 09/9/1981 đến ngày 09/9/1984, lực lượng Công an đã tổ chức đón, bắt 18 chuyến xâm nhập, bắt giữ 146 đối tượng, thu giữ 143 tấn vũ khí các loại, gần 300 triệu tiền Việt Nam giả và nhiều phương tiện chiến tranh. Đặc biệt, lực lượng Công an đã thực hiện thắng lợi “Kế hoạch CM12”, đập tan tổ chức phản động “Mặt trận thống nhất các lực lượng yêu nước giải phóng Việt Nam” do Lê Quốc Tuý và Mai Văn Hạnh cầm đầu. Đây là một thắng lợi to lớn, có ý nghĩa chiến lược, làm thất bại hướng tiến công chủ yếu của chiến tranh phá hoại nhiều mặt do các thế lực thù địch và phản
động quốc tế gây ra.
Chiến công đập tan “Kế hoạch CM12” của lực lượng Công an đã được Đảng, Nhà nước đánh giá cao. Đã có 2 đơn vị và 3 cá nhân của lực lượng Công an được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Nhiều cán bộ, chiến sĩ tham gia phá “Kế hoạch CM12” đã trưởng thành, sau này được giao nhiều trọng trách cao trong lực lượng Công an.

Lực lượng Công an thu giữ vũ khí, tiền giả do tổ chức phản động “Mặt trận thống nhất các lực lượng yêu nước giải phóng Việt Nam” đưa vào Việt Nam, năm 1981
Ảnh: Tư liệu/Bộ Công an
Trong thời kỳ này, Công an các địa phương đấu tranh khám phá hàng chục tổ chức phản động, kịp thời đập tan âm mưu gây bạo loạn của chúng. Tháng 4/1981, Công an Quảng Nam - Đà Nẵng đấu tranh làm thất bại âm mưu gây bạo loạn của số đối tượng đang tập trung cải tạo ở Trại giam Tiên Lãnh. Ngày 22/5/1981, Công an Cao Bằng khám phá tổ chức phản động do tên Lê Quang Thừa cầm đầu. Tháng 9/1981, Công an tỉnh Đồng Nai và Công an Thành phố Hồ Chí Minh phá tổ chức phản động “Quân lực Việt Nam tự do”, bắt 114 tên, phá vỡ hoàn toàn hệ thống tổ chức của chúng ở các địa phương. Từ đầu năm 1985 đến cuối năm 1986, Công an Thành phố Hồ Chí Minh và Công an tỉnh Đồng Nai triệt phá tổ chức phản động “Lực lượng phục quốc nội biên Việt Nam” do tên Trương Văn Lân cầm đầu. Chúng đã phát triển cơ sở ở 79 phường, xã, 34 quận, huyện thuộc 12 tỉnh, thành phố phía Nam; xây dựng 35 khung trung đoàn, 23 khung tiểu đoàn, 40 khung đại đội; lập khung dân sự gọi là “Chính phủ lâm thời cộng hòa phục quốc Việt Nam”. Chúng lấy “mật khu M” và “căn cứ Cây Gáo” (Đồng Nai) làm đại bản doanh. Trải qua hai giai đoạn đấu tranh, ta đã bắt 252 tên, phá toàn bộ tổ chức phản động này. Công an tỉnh Thanh Hóa khám phá tổ chức phản động “Mặt trận cách mạng chân chính Việt Nam tỉnh Thanh Hóa” do Lường Mạnh Hòa cầm đầu; Công an Thành phố Hồ Chí Minh khám phá tổ chức phản động “Mặt trận dân quân cách mạng” do Nguyễn Văn Của cầm đầu.
Ở các tỉnh Tây Nguyên, lực lượng Công an đã đẩy mạnh công tác phát động quần chúng, vận động kêu gọi những người lầm đường theo FULRO trở về với gia đình; phá rã các tổ chức FURLO vũ trang; hạn chế được sự móc nối của FULRO với lực lượng bên ngoài; phát động quần chúng và xây dựng cốt cán, chính quyền cơ sở trong vùng dân tộc đủ sức đối phó với FULRO.
Trước những hoạt động chống phá cách mạng của bọn phản động lợi dụng tôn giáo, ngày 01/10/1981, Đảng đã ban hành Nghị quyết số 40-NQ/TW về công tác đối với các tôn giáo trong tình hình mới. Lực lượng Công an kết hợp với các ngành tiến hành công tác vận động quần chúng nâng cao cảnh giác trước mọi hoạt động của bọn phản động lợi dụng tôn giáo, đấu tranh với các hoạt động trái phép núp dưới chiêu bài tôn giáo, chủ động đấu tranh ngăn chặn, hạn chế sự liên lạc, cấu kết của bọn phản động lợi dụng tôn giáo với lực lượng phản động ở nước ngoài; trấn áp kịp thời bọn cực đoan hoạt động chống phá cách mạng.
Các thế lực đế quốc và phản động quốc tế rất chú trọng phá hoại ta về tư tưởng hòng làm suy giảm ý chí chiến đấu, làm xói mòn lòng tin của nhân dân với Đảng, với chế độ, chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, chia rẽ nước ta với các nước.
Để đấu tranh chống địch phá hoại về tư tưởng, Công an nhân dân đã tổ chức hội nghị chuyên đề, phối hợp chặt chẽ với các ngành, đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, vạch trần âm mưu, thủ đoạn hoạt động chiến tranh tâm lý của địch. Mặt khác, ta đã tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát ở các cửa khẩu, sân bay, bến cảng, các tụ điểm, truy quét các tổ chức văn hóa phản động đồi trụy và tích
cực đấu tranh phá án. Ngày 05/02/1984, Công an Thành phố Hồ Chí Minh phá vụ án hoạt động phá hoại trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng, bắt các đối tượng Hoàng Hải Thủy, Dương Hùng Cường, Khuất Duy Trác... đưa ra xét xử trước pháp luật.
Để ngăn chặn và hạn chế tình trạng vượt biên trốn ra nước ngoài, lực lượng Công an đã đẩy mạnh công tác vận động quần chúng, đi đôi với việc tăng cường công tác trinh sát, quản lý nhân khẩu, hộ khẩu, quản lý các phương tiện hoạt động trên biển; phát hiện, xử lý các hoạt động lôi kéo vượt biên trái phép. Công an các tỉnh có biên giới, trên bộ và trên biển tăng cường công tác nắm tình hình, xác định các địa bàn trọng điểm và xây dựng kế hoạch đấu tranh ngăn chặn hàng ngàn vụ tổ chức trốn đi nước ngoài. Tháng 7/1984, Công an Thành phố Hồ Chí Minh
đã phát hiện, kịp thời ngăn chặn và xử lý 181 đối tượng đang trên đường trốn đi nước ngoài tại khu vực nhà hàng nổi huyện Nhà Bè. Tháng 6/1986, Công an Thành phố Hồ Chí Minh phá vụ án lừa đảo đưa người vượt biên để lấy tiền vàng, bắt 30 tên trong tổ chức này.
Trên lĩnh vực kinh tế, các thế lực thù địch lợi dụng những khó khăn, sơ hở, thiếu sót của ta để bao vây, phong tỏa, làm nghiêm trọng thêm những khó khăn về kinh tế, đời sống của nhân dân ta.
Công an nhân dân đã phối hợp với các ngành, các cơ sở kinh tế kiểm tra, chấn chỉnh việc thực hiện nội quy bảo vệ, các quy
trình, quy phạm kỹ thuật; hướng dẫn các cơ quan, đơn vị kinh tế xây dựng phương án bảo vệ, nhất là ở những công trình kinh tế trọng điểm; điều chuyển những người không đủ tiêu chuẩn chính trị ra khỏi cơ quan, cơ sở kinh tế thiết yếu, quan trọng. Ở nhiều nơi, qua công tác kiểm tra, ta đã phát hiện nhiều đối tượng buôn lậu, những tụ điểm tập trung và tiêu thụ tài sản trộm cắp, những phần tử có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Nhờ nâng cao tinh thần cảnh giác, ta đã ngăn chặn được nhiều vụ gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, phát hiện nhiều vụ làm trái nguyên tắc, tham nhũng, gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản của Nhà nước và tập thể. Ngày 05/9/1984, lực lượng Cảnh sát kinh tế đã phá vụ tham ô, trộm cắp tài sản xã hội chủ nghĩa trên đường vận chuyển tại cảng Sài Gòn và Xí nghiệp Liên hiệp vận tải sông Cửu Long. Ở nhiều nơi, Công an phối hợp với các ngành đấu tranh chống cắt trộm đường dây tải điện, dây điện thoại, trộm cắp xăng dầu, tài sản của hợp tác xã. Ở các tỉnh biên giới phía Bắc, Công an các địa phương phối hợp với bộ đội biên phòng tăng cường công tác tuần tra kiểm soát các khu vực giáp ranh, đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, ngăn chặn, hạn chế việc buôn lậu hàng hóa, vận chuyển trái phép vàng bạc, đá quý và các tài sản có giá trị khác ra nước ngoài.
Trên mặt trận đấu tranh giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, lực lượng Công an đã mở nhiều đợt tấn công truy quét tội phạm hình sự, bắt hơn 150.000 đối tượng, trong đó có nhiều tên lưu manh nguy hiểm, phạm tội nhiều lần. Công an Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng và nhiều địa phương đã lập các đội săn bắt cướp, liên tục tổ chức tấn công truy quét tội phạm, phá 660 băng cướp, trong đó có những băng cướp nguy hiểm, khét tiếng như băng cướp “Đông Dương” do Nguyễn Thành Trung (tức Trung lùn) cầm đầu; băng cướp “Bến rừng” ở địa bàn Hải Phòng, Quảng Ninh, v.v..
Những thành tựu của lực lượng Công an nhân dân đã góp phần giữ vững an ninh, trật tự của đất nước, giữ vững ổn định chính trị, được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986) đánh giá: “Chúng ta đã làm thất bại một bước chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch, tiêu diệt và làm tan rã một bộ phận lớn bọn phản động FULRO ở vùng Tây Nguyên, bắt gọn nhiều nhóm phản động khác và bọn gián điệp, thám báo, đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Những thắng lợi ấy của lực lượng Công an nhân dân góp phần đưa đất nước vững bước vào thời kỳ đổi mới.
Ban biên tập