Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, lực lượng Công an nhân dân (CAND) nói chung, Công an thành phố (CATP) Đà Nẵng nói riêng đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, tận tụy, sẵn sàng xả thân vì nước, lấy lợi ích của Tổ quốc và Nhân dân làm lý tưởng, mục tiêu cao nhất để phấn đấu, đem hết sức lực, tài trí và cả tính mạng của mình bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ cuộc sống bình yên và hạnh phúc của Nhân dân, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
CATP Đà Nẵng ra đời trong cao trào cách mạng tháng Tám năm 1945, cùng với sự ra đời của hệ thống chính quyền cách mạng ở TP.Đà Nẵng. Lịch sử truyền thống của lực lượng CATP gắn liền với lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Đà Nẵng và lịch sử truyền thống hào hùng của lực lượng CAND Việt Nam.
Trưởng thành từ trong “trứng nước”…
Sáng ngày 26/8/1945 khởi nghĩa nổ ra tại Đà Nẵng và nhanh chóng giành được thắng lợi. Ủy ban khởi nghĩa tuyên bố giải tán chính quyền tay sai, thành lập Chính quyền cách mạng. Cũng chính ngày này, lực lượng CATP Đà Nẵng ra đời. Ngay sau khi được thành lập, lực lượng Công an đã nhanh chóng triển khai các mặt công tác nhằm ổn định tình hình và thiết lập nền an ninh trật tự, với nhiệm vụ cấp bách lúc bấy giờ là đấu tranh trấn áp bọn phản cách mạng, chuẩn bị đối phó với tình hình phức tạp khi quân Tưởng và quân Pháp kéo vào, đồng thời phải tiếp tục xây dựng và phát triển lực lượng, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ.
Hưởng ứng lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng với Nhân dân thành phố, CATP phối hợp với các lực lượng vũ trang dũng cảm chiến đấu bao vây, kìm chân địch trong nội thành Đà Nẵng, đập tan ý đồ đánh nhanh thắng nhanh của địch tại chiến trường Khu V; tạo thuận lợi cho các lực lượng vũ trang bảo toàn lực lượng và xây dựng các vùng tự do, phục vụ cho cuộc kháng chiến. CATP đã nhanh chóng tổ chức hoạt động ở vùng sau lưng địch, ngày đêm bám sát cơ sở, tiến hành diệt tề, trừ gian. Nhiều đồng chí đã mưu trí, dũng cảm tổ chức nhiều trận diệt ác phá tề, tiêu diệt nhiều đồn bốt giặc, bắt xử lý nhiều tên tề điệp khét tiếng gian ác, tay sai đắc lực của kẻ thù, bảo vệ vững chắc căn cứ và cán bộ.
Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, lực lượng CATP tuy còn non trẻ nhưng đã có bước trưởng thành vượt bậc, mưu trí dũng cảm, đối phó với nhiều kẻ thù nguy hiểm, luôn bám dân, sát cánh với Quân đội đập tan mọi âm mưu phá hoại và hoạt động biệt kích của địch, giữ vững trật tự, an ninh ở vùng tự do, ở các khu căn cứ, bảo vệ an toàn các cơ quan lãnh đạo kháng chiến; luồn sâu vào các vùng địch tạm chiếm, xây dựng cơ sở cách mạng, tiến hành các hoạt động điệp báo, phá tề, trừ gian, diệt ác, góp phần cùng toàn quân, toàn dân làm nên một Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự do của đất nước.
Kiên cường, anh dũng trước mọi thử thách, gian nan
Ngày 21/7/1954, Hiệp định Giơnevơ được ký kết. CATP lại tiếp tục tiến hành nhiều công tác cấp bách mới như bố trí cán bộ ở lại hoạt động, giải quyết số can phạm ở các trại giam, xử lý hồ sơ lưu trữ. Đến ngày 30/8/1954 mọi công việc đã được hoàn thành, Ty Công an tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng giải thể chỉ còn lại một Tổ địch tình do Tỉnh ủy phụ trách tiếp tục hoạt động.
Từ cuối năm 1954 đến năm 1959, địch đánh phá quyết liệt phong trào cách mạng gây tổn thất nặng nề cho lực lượng cách mạng miền Nam. Tháng 01/1959, Hội nghị lần thứ XV của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra Nghị quyết về con đường phát triển của cách mạng miền Nam là đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang. Tháng 3/1961, Đảng bộ Quảng Nam - Đà Nẵng thành lập Ban An ninh Quảng Nam - Đà Nẵng. Cuối năm 1962, Ban An ninh Quảng Nam - Đà Nẵng chia tách thành Ban An ninh Quảng Nam và Ban An ninh Quảng Đà. Ngay sau khi thành lập, lực lượng An ninh đã kết hợp chặt chẽ giữa hoạt động bí mật và công khai để bảo vệ an toàn các căn cứ địa, tập trung xây dựng cơ sở trong các cơ quan đầu não trọng yếu của địch để nắm tình hình, tăng cường trấn áp, tiêu diệt, cảnh cáo răn đe những tên ác ôn đầu sỏ nguy hiểm, hỗ trợ cho phong trào nổi dậy của quần chúng, đồng thời đánh mạnh vào các đồn bót, căn cứ của địch, mở rộng vùng giải phóng và tổ chức bảo vệ an ninh trật tự vùng ta làm chủ.
Giữa năm 1965, thực hiện chiến lược “chiến tranh cục bộ”, đế quốc Mỹ ồ ạt đưa quân viễn chinh vào miền Nam, lấy Đà Nẵng là nơi đổ bộ đầu tiên và mục tiêu xây dựng Đà Nẵng thành một trong những căn cứ quân sự liên hợp hải, lục, không quân lớn nhất ở miền Nam. Chúng liên tục mở các cuộc càn quét ở vùng giải phóng, đồng thời tăng cường các hoạt động do thám, gián điệp, chiến tranh tâm lý, chiêu hồi với nhiều thủ đoạn thâm độc và xảo quyệt. Các đảng phái phản động như Quốc dân đảng, đảng Đại Việt, Nhân xã đảng và phản động trong các tôn giáo cũng hoạt động chống phá một cách quyết liệt gây cho ta không ít khó khăn.
Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng, An ninh Đà Nẵng đã chuyển biến kịp thời về nhận thức, tư tưởng, tổ chức, phương thức họat động, nhanh chóng triển khai các mặt công tác trên khắp 3 vùng chiến lược nên đã đạt được nhiều thành tích to lớn. An ninh Hòa Vang đã dũng cảm mưu trí phối hợp với du kích diệt 25 tên Mỹ tại Non Nước - Hoà Hải. An ninh các quận, huyện, thị cũng đã đánh mạnh vào những phần tử đầu sỏ, ác ôn ngoan cố trong nguỵ quân, ngụy quyền, đảng phái phản động, cảnh sát, tình báo, diệt nhiều tên ác ôn; phá kế hoạch lập ấp chiến lược thí điểm của địch tại khu đồn Lệ Mỹ (Hoà Liên - Hoà Vang); phá âm mưu đưa biệt kích xâm nhập miền Bắc của lực lượng Biệt hải Sơn Trà.
Ngày 10/3/1966, chớp thời cơ nội bộ địch tranh giành quyền lực, lực lượng An ninh đã trà trộn với lực lượng ly khai kích động thành lập “Ủy ban nhân dân đấu tranh vùng I chiến thuật” chống Thiệu - Kỳ, lôi kéo hàng nghìn quần chúng và sỹ quan binh lính ngụy tham gia biểu tình. Phong trào dâng cao, lực lượng An ninh cùng Nhân dân Đà Nẵng đã làm chủ thành phố suốt 76 ngày đêm.
Cuối năm 1967 tình hình cho phép ta có thể chuyển cuộc chiến tranh cách mạng sang một thời kỳ mới. Ban an ninh Đà Nẵng và Quảng Đà được sát nhập thành Ban An ninh Đặc khu Quảng Đà. Để chuẩn bị cho chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968), lực lượng An ninh đã bí mật đào hầm, xây dựng cơ sở làm nơi trú chân cho các đồng chí lãnh đạo Đảng và các ngành bám trụ trong thành phố để chỉ đạo hoạt động. Cơ sở điệp báo trong nội thành cũng được xây dựng và củng cố thêm một bước, tích cực phối hợp với an ninh đô thị gấp rút làm giả các loại giấy tờ đang lưu hành trong vùng địch để cán bộ ta sử dụng ra vào thành phố. Ta đã xây dựng thành công và sử dụng có hiệu quả cơ sở cầm đầu lực lượng “Thanh niên Việt Quốc” của tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng gồm 300 tên có cũ trang, điều khiển lực lượng này không hành động khi ta tấn công. Công tác chuẩn bị được đảm bảo bí mật cho đến giờ nổ súng.
Trong chiến dịch Mậu Thân, lực lượng An ninh vừa tham gia dẫn đường cho bộ đội đánh thẳng vào các mục tiêu trọng điểm trong thành phố, vừa đồng loạt tấn công tiêu diệt địch, như trận đánh vào Chi Cảnh sát Quận III; đánh vào khu vui chơi của sỹ quan Mỹ - ngụy tại Mỹ Khuê; đánh vào trụ sở Biệt khu Đà Nẵng; nơi ở của sĩ quan Không quân ngụy tại 16 Lê Lai; đánh vào bót cảnh sát chợ Cồn; diệt tên ác ôn mật vụ nguy hiểm Trần Văn Thêm, Hồ Điệp, Trưởng ban hoạt vụ vùng I chiến thuật… Những trận đánh táo bạo, bất ngờ đã gây được tiếng vang lớn làm cho hàng ngũ địch hết sức hoang mang, dao động.
Bị thất bại trên chiến trường miền Nam và trong chiến tranh phá hoại miền Bắc, đế quốc Mỹ buộc phải ký Hiệp định Pa-ri về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam. Nhưng sau khi Hiệp định Pa-ri, đế quốc Mỹ đã giật dây cho quân đội Chính quyền Sài Gòn thực hiện âm mưu “tràn ngập lãnh thổ”, giành dân lấn đất với ta. Tại Đà Nẵng, địch tăng cường kìm kẹp quần chúng, thẳng tay truy quét, tiêu diệt cơ sở cách mạng. Lực lượng An ninh đã đẩy mạnh công tác diệt ác trừ gian, tấn công chính trị góp phần tích cực chống địch lấn chiếm, giành đất, giành dân. Lực lượng An ninh hoàn thành tốt các nhiệm vụ trước mắt, vừa chuẩn bị các điều kiện cho giải phóng miền Nam khi thời cơ đến.
Đến cuối năm 1974, trước thế chủ động và sức tiến công mạnh mẽ đều khắp chiến trường miền Nam, địch ngày càng lâm vào thế bị động lúng túng và suy yếu nhanh chóng. Cục diện chiến tranh miền Nam xuất hiện thời cơ chiến lược mới. Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã quyết định tập trung lực lượng giải phóng miền Nam càng sớm càng tốt. Thực hiện quyết tâm của Đảng, nhận rõ thời cơ, lực lượng an ninh tích cực chuẩn bị mọi mặt cho chiến dịch giải phóng Đà Nẵng. Mờ sáng ngày 29/3/1975, các mũi tiến quân của ta dồn dập nổ súng tấn công vào Đà Nẵng. Lực lượng an ninh đã phối hợp với các lực lượng khác tiến công, chiếm lĩnh một số điểm trọng yếu như Nhà máy đèn, Nhà máy nước, Đài phát thanh, Nha Cảnh sát vùng I, Trụ sở Quốc dân đảng, Cơ quan CIA, Toà thị chính, Trại thẩm vấn Thanh Bình, Lãnh sự quán Mỹ và 21 điểm của cảnh sát nguỵ. Trong quá trình tấn công chiếm lĩnh các cơ quan công sở của địch, ta đã thu giữ hầu hết các phương tiện, tài liệu của chúng, nhanh chóng triển khai công tác bảo vệ các mục tiêu, tổ chức đưa đón các đồng chí lãnh đạo của Khu ủy, Đặc khu ủy vào Đà Nẵng để chỉ đạo cuộc tiến công và thiết lập chính quyền cách mạng, tích cực chủ trương của Trung ương đập tan âm mưu mưu co cụm chiến lược của Mỹ - ngụy, ngăn chặn bọn địch ở Quân khu I chạy về Sài Gòn, tạo điều kiện chi viện cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng của ta tại sào huyệt của địch vào ngày 30/4/1975 lịch sử, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Những trận đánh tiêu biểu, những tên tuổi của các anh hùng, liệt sỹ trong thời kỳ này như các đồng chí: Phan Ngọc Nhân, Nguyễn Minh Chấn, Hồ Thị Phương, Hoàng Văn Lai, Ngô Thị Huệ, Trần Văn Tư, Mai Thị Rân, Trần Công Dũng... đã đi vào ký ức đầy kiêu hãnh của Nhân dân và lực lượng CATP Đà Nẵng.
Nối dài những chiến công…
Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã đưa cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới. Cả nước hòa bình, độc lập, thống nhất, cùng thực hiện nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tháng 10/1975, An ninh Quảng Nam và An ninh Đặc khu Quảng Đà sát nhập thành Ty An ninh Quảng Nam - Đà Nẵng, sau đó là Công an tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng.
Là lực lượng nòng cốt thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an ninh trật tự, lực lượng Công an đã nhanh chóng tổ chức cho nguỵ quân, nguỵ quyền, cảnh sát và những đối tượng trong các tổ chức phản động ra đăng ký trình diện, khai báo trước chính quyền cách mạng; thành lập các trại giam để giam giữ, cải tạo số sỹ quan, bọn ác ôn có nợ máu với Nhân dân và bọn tội phạm hình sự nguy hiểm; tổ chức cải tạo tại chỗ hàng chục ngàn đối tượng, truy bắt hàng ngàn tên ác ôn có nhiều tội ác trốn trình diện, che giấu lý lịch để hoạt động chống phá ta lâu dài, tập trung triển khai bảo vệ các mục tiêu về chính trị, kinh tế quan trọng, tổ chức quản lý, đăng ký hộ tịch, hộ khẩu, thu hồi vũ khí, phương tiện chiến tranh và hàng chục tấn tài liệu của địch để phục vụ tốt cho công tác quản lý xã hội.
Từ năm 1976 đến 1986, lực lượng Công an đã hoàn thành tốt chức năng vừa tham mưu vừa đấu tranh có hiệu quả với các đối tượng phản động và tội phạm hình sự; điều tra, khám phá hàng chục vụ nhen nhóm tổ chức phản động như: “Việt Nam dân tộc cách mạng đảng”, “Bảo quốc Việt Nam cộng hoà”, “Hắc long đoàn”…; làm thất bại các hoạt động của bọn phản động lợi dụng tôn giáo, nhất là trong Thiên chúa giáo và Phật giáo Ấn Quang; khám phá nhiều vụ chiến tranh tâm lý, gieo rắc văn hoá phẩm phản động, đồi truỵ; xây dựng được thế trận an ninh tuyến biển và biên giới, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý hàng trăm vụ vượt biển trốn ra nước ngoài; tiến hành nhiều biện pháp đấu tranh với bọn tội phạm kinh tế, tội phạm hình sự, khám phá nhiều vụ trọng án, như vụ giết người cướp của tại số nhà 100 Huỳnh Thúc Kháng, Đà Nẵng; vụ giết chị Lại Thị Sự ở phường Hòa Cường sau đó bỏ xác vào bao tải ném xuống cầu phi tang, góp phần ổn định an ninh trật tự trên địa bàn.
Từ sau năm 1986, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và đấu tranh với những âm mưu “diễn biến hoà bình” của địch, Công an Quảng Nam - Đà Nẵng đã tham mưu cho Tỉnh uỷ, Ủy ban nhân dân tỉnh nhiều chỉ thị, nghị quyết để chỉ đạo các cấp, các ngành tăng cường công tác đảm bảo an ninh quốc gia trên địa bàn. Toàn lực lượng Công an tỉnh đã thường xuyên đổi mới các biện pháp nghiệp vụ cơ bản, bố trí lực lượng đấu tranh theo tuyến, địa bàn, đối tượng, chủ động nắm chắc tình hình, phát động phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc sâu rộng; kịp thời đấu tranh ngăn chặn các hoạt động gây rối, gây bạo loạn của bọn phản động; phòng ngừa và đấu tranh chống xâm nhập, chống tình báo, gián điệp đạt hiệu quả; phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp làm tốt công tác bảo vệ nội bộ, bảo vệ an ninh kinh tế và văn hoá tư tưỏng; điều tra khám phá 9.945 vụ phạm pháp hình sự (trong đó có 2.829 vụ trọng án) và hàng trăm băng, ổ, nhóm lưu manh chuyên nghiệp, bắt hàng nghìn tên, thu hồi nhiều hung khí gây án của bọn tội phạm. Điển hình nhất là triệt phá băng cướp trên Quốc lộ 1A, chuyên gây án từ Đà Nẵng đến Bình Thuận. Lực lượng Công an tỉnh đã bắt 1.646 tên có lệnh truy nã, trong đó có hàng trăm tên có lệnh truy nã của Bộ; điều tra khám phá 1.489 vụ xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa và hàng trăm vụ tham nhũng, buôn lậu khác, thu hồi tài sản cho nhà nước trên 2.000 tỷ đồng...
Với vị thế chiến lược quan trọng về quốc phòng - an ninh cũng như kinh tế, xã hội, Đà Nẵng luôn là địa bàn mà kẻ địch lợi dụng, chống phá khi có cơ hội. Trước bối cảnh tình hình đó, CATP quán triệt nghiêm túc và cụ thể hoá việc triển khai các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, Nhà nước và Chương trình, Kế hoạch, Đề án của Bộ Công an, Thành uỷ Đà Nẵng bằng nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể, sát với tình hình, yêu cầu công tác, đảm bảo chủ động nắm tình hình, thực hiện tốt công tác phòng ngừa, nâng cao hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia trên địa bàn thành phố, nhất là công tác đấu tranh chống gián điệp, phản động, an ninh đối ngoại, an ninh xã hội, an ninh chính trị nội bộ, bảo vệ bí mật Nhà nước, an ninh văn hóa - tư tưởng, thông tin - truyền thông, an ninh kinh tế, an ninh mạng, quản lý người nước ngoài…
Trong hơn 28 năm qua, lực lượng CATP đã phát huy tinh thần tấn công trấn áp tội phạm, đảm bảo ổn định chính trị, giữ vững an ninh quốc gia, không để xảy ra các tình huống bất ngờ, tạo sự chuyển biến tích cực về trật tự an toàn xã hội, và môi trường thuận lợi phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Trên lĩnh vực bảo đảm an ninh quốc gia, CATP đã tập trung lực lượng, biện pháp nắm chắc diễn biến hoạt động của các đối tượng chính trị, tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền giải quyết tốt các vụ việc liên quan, không để xảy ra điểm nóng về chính trị. Chủ động tham mưu triển khai các phương án, kế hoạch giải quyết các tình huống phức tạp nổi lên ngay từ khi mới phát sinh, tại cơ sở, đảm bảo ổn định an ninh, trật tự; triển khai đồng bộ các phương án, kế hoạch bảo vệ tuyệt đối an toàn các sự kiện chính trị, xã hội, văn hoá quan trọng diễn ra trên địa bàn; các Hội nghị quốc tế tổ chức tại Đà Nẵng; bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các đoàn khách quốc tế đến thăm, làm việc tại thành phố…
Trên lĩnh vực bảo vệ trật tự an toàn xã hội, CATP đã tập trung mở nhiều đợt tấn công trấn áp tội phạm, triệt phá hàng trăm băng ổ nhóm, bắt xử lý hàng ngàn đối tượng, đấu tranh có hiệu quả với các loại tệ nạn xã hội, góp phần kiềm chế và từng bước làm giảm tội tội phạm. Luôn chủ động tham mưu cho Thành ủy, Ủy ban nhân dân TP triển khai, ban hành Nghị quyết, Chỉ thị, kế hoạch chỉ đạo về công tác đảm bảo trật tự an toàn xã hội trên địa bàn thành phố. Tập trung thực hiện chương trình “5 không” của thành phố; các Đề án thực hiện mục tiêu “Không có tội phạm giết người để cướp tài sản”; “Không có người nghiện ma túy không được kiểm soát trong cộng đồng”; Đề án thực hiện Chương trình “Thành phố 4 an”… Công tác phối hợp tuần tra kiểm soát phòng, chống tội phạm, nhất là ở các tuyến, địa bàn phức tạp, trọng điểm đạt nhiều kết quả tích cực. Đặc biệt, hoạt động của lực lượng 911 (phối hợp tuần tra của các lực lượng cảnh sát hình sự, ma túy, cảnh sát giao thông, cảnh sát cơ động), lực lượng 8394 (Công an, Dân quân tự vệ, bảo vệ dân phố...) đã góp phần quan trọng răn đe các đối tượng hình sự, ma túy, nâng cao ý thức của người dân trong quá trình tham gia giao thông; đảm bảo trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở.
80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng CATP Đà Nẵng đã trải qua những chặng đường đầy gian lao, thử thách nhưng vô cùng vẻ vang, lập nên nhiều chiến công xuất sắc, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong công tác bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn thành phố.
Công an TP Đà Nẵng
