Điều 44 Luật Thi hành án hình sự năm 2010 quy định: “Phạm nhân được hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, đọc sách, báo, nghe đài, xem truyền hình phù hợp với điều kiện của nơi chấp hành án. Mỗi phân trại giam được thành lập thư viện, khu vui chơi, sân thể thao, được trang bị một hệ thống loa truyền thanh, mỗi buồng giam tập thể được trang bị một máy vô tuyến truyền hình màu”. Nghị định số 117/2011/NĐ-CP, ngày 15/12/2011 của Chính phủ và Thông tư liên tịch số 02/2012/TTLT, ngày 06/2/2012 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng quy định và hướng dẫn rất cụ thể việc tổ chức dạy văn hóa, giáo dục pháp luật, giáo dục công dân, phổ biến thông tin thời sự, chính sách và thực hiện chế độ sinh hoạt, giải trí cho phạm nhân. Như vậy, phạm nhân mặc dù bị hạn chế một số quyền của công dân, nhưng họ vẫn được hưởng thụ các giá trị văn hóa, tinh thần phù hợp, theo quy định của pháp luật.
Thực hiện các quy định của pháp luật, Bộ Công an đã chỉ đạo các Trại giam thực hiện công tác quản lý, giam giữ và giáo dục cải tạo phạm nhân, trong đó quan tâm tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, vui chơi, giải trí cho phạm nhân. Hằng ngày, ngoài giờ lao động và trong các ngày nghỉ chủ nhật, ngày lễ, tết, phạm nhân đều được tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, vui chơi, giải trí, đọc sách, báo, nghe đài, xem truyền hình phù hợp với điều kiện Trại giam. Hàng ngày, cứ 30 phạm nhân được cấp phát 01 tờ báo Nhân dân; mỗi phân trại trong Trại giam, khu giam giữ phạm nhân có trang bị 01 hệ thống loa truyền thanh; mỗi buồng giam dưới 30 phạm nhân được trang bị 01 máy vô tuyến truyền hình màu từ 21 inch trở lên; buồng giam có từ trên 30 phạm nhân được trang bị 01 máy vô tuyến truyền hình màu trên 29 inch. Một số Trại giam có điều kiện đã trang bị hệ thống truyền hình cáp nội bộ để kết hợp thông tin, tuyên truyền trong nội bộ và cho phạm nhân xem video, phim ảnh. Hoạt động sáng tác, thi báo tường, biểu diễn văn nghệ của phạm nhân được tổ chức thường xuyên. Nhiều Trại giam đã mời các đoàn ca nhạc, kịch, cải lương của Trung ương và địa phương đến biểu diễn cho phạm nhân xem. Đặc biệt, trong những năm qua, Bộ Công an đã chỉ đạo các Trại giam tổ chức thành công nhiều hội thi như: “Hội diễn tiếng hát tình đời phạm nhân lần thứ II”, cuộc thi viết “Sự hối hận và niềm tin hướng thiện, cuộc thi vẽ tranh “Khát vọng hoàn lương”... được đông đảo phạm nhân tham gia, dư luận xã hội quan tâm và đánh giá cao về giá trị nhân văn, tính nghệ thuật và tác dụng giáo dục, hướng thiện đối với phạm nhân. Các Trại giam đều duy trì tốt việc cho phạm nhân tập thể dục buổi sáng, thể thao buổi chiều. Như vậy, có thể nói đời sống văn hóa, tinh thần của phạm nhân trong Trại giam đã được quan tâm đáng kể, góp phần tạo môi trường giáo dục, nghiêm túc, động viên phạm nhân yên tâm lao động, học tập, cải tạo tiến bộ để trở thành người có ích cho xã hội. Tuy nhiên, do yêu cầu của công tác giam giữ và điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí còn hạn chế, việc đảm bảo các nhu cầu hưởng thụ và hoạt động văn hóa, tinh thần của phạm nhân còn gặp không ít khó khăn.
Để thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật về thi hành án phạt tù, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho phạm nhân, thời gian tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục chỉ đạo các Trại giam triển khai thực hiện một số giái pháp như sau:
- Nghiên cứu đổi mới nội dung, hình thức tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, vui chơi, giải trí cho phạm nhân theo quy định của Luật Thi hành án hình sự, Nghị định số 117/2011/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 02/2012/TTLT về hướng dẫn việc tổ chức giáo dục, phổ biến thông tin thời sự, chính sách và thực hiện chế độ sinh hoạt, giải trí cho phạm nhân.
- Tăng cường đầu tư cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới các cơ sở giam giữ, trong đó, quan tâm đến các hạng mục công trình phục vụ tổ chức các hoạt động văn hóa, như: nhà học tập tập trung, thư viện, khu thể thao, vui chơi giải trí cho phạm nhân. Kịp thời trang bị, bổ sung các phương tiện, dụng cụ phục vụ cho hoạt động văn hóa, thể thao, nghe nhìn, nhất là hệ thống truyền thanh, truyền hình, sách báo thư viện cho phạm nhân.
- Đẩy mạnh các hoạt động sáng tác văn học, biểu diễn văn nghệ trong phạm nhân, tạo sân chơi bổ ích và phát huy những khả năng sẵn có của phạm nhân vào công tác giáo dục và tự giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả công tác cải tạo phạm nhân.
- Chủ động phối hợp với các bộ, ban, ngành, các đoàn thể, tổ chức xã hội trong việc tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, giao lưu, sinh hoạt văn hóa, tinh thần, thể thao với phạm nhân. Đẩy mạnh việc phối hợp giữa Trại giam với thư viện các cấp để có thêm sách báo cho phạm nhân.