 |
| |
Tình trạng ô nhiễm môi trường trên nhiều mặt chưa được kiểm soát hiệu quả
Trong những năm qua, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, công tác bảo vệ môi trường ở nước ta được chú trọng, tăng cường. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường trên nhiều mặt chưa được kiểm soát hiệu quả, có nơi diễn biến nghiêm trọng, phức tạp, nhất là ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn, ô nhiễm môi trường đất, nước (sông, hồ, ven biển) tại các địa bàn tập trung đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề... Riêng địa bàn thành phố Hà Nội thường xuyên có mức độ ô nhiễm môi trường không khí tại một số thời điểm trong năm thuộc nhóm cao trên thế giới, các thông số môi trường nước các sông ở nội thành vượt giới hạn cho phép nhiều năm liên tục.
Nếu không có cơ chế, biện pháp quyết liệt trong lãnh đạo, quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện của các ngành, các cấp trong việc thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; các cơ chế, chính sách đột phá thu hút nguồn lực trong xã hội, phát huy vai trò, trách nhiệm và sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân tham gia bảo vệ môi trường; bảo đảm sự đồng bộ giữa quy định của pháp luật về môi trường với hạ tầng kỹ thuật, dân sinh... thì tình trạng trên sẽ tiếp tục kéo dài, lan rộng, trầm trọng thêm, hậu quả sẽ tác động nguy hại đến sức khỏe con người, phát triển kinh tế - xã hội và hình ảnh của Thủ đô nói riêng, Việt Nam nói chung trong mắt bạn bè quốc tế.
Quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường
Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Mục tiêu, yêu cầu cao nhất mà các nhiệm vụ, giải pháp của Chỉ thị đề ra là nhằm quyết liệt thực thi các chính sách, pháp luật, biện pháp bảo vệ môi trường, giải quyết tận gốc các “điểm nghẽn” khiến môi trường ngày càng xuống cấp, ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của người dân, kiên quyết khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, thực hiện quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước “lấy bảo vệ sức khỏe của nhân dân làm mục tiêu ưu tiên hàng đầu”, quy định của Hiến pháp “mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường”, bảo đảm sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ gìn môi trường cho các thế hệ mai sau.
Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành trên cơ sở đánh giá việc “tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về bảo vệ môi trường có nơi, có lúc còn thiếu đồng bộ, thiếu quyết liệt, chưa đảm bảo rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền, hiệu quả chưa cao”, là một văn bản chỉ đạo điều hành, là yêu cầu, mệnh lệnh của Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước, thiết lập trật tự, kỷ cương trong công tác bảo vệ môi trường, vì mục tiêu phát triển bền vững, tạo tiền đề đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới; phản ánh sự đổi mới trong tư duy điều hành phát triển, không né tránh những vấn đề khó, phức tạp, nhạy cảm, thể hiện rõ tinh thần “chính phủ kiến tạo hành động - vì người dân”.
Chỉ thị số 20/CT-TTg, Thủ tướng Chính phủ đặt trách nhiệm trực tiếp đối với các bộ, ngành, chính quyền các cấp, trong đó có những nhiệm vụ riêng đối với Uỷ ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội, không đặt “gánh nặng” lên vai người dân, mà chính là một kế hoạch hành động ràng buộc trách nhiệm, thúc đẩy các cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương phải thực sự quyết liệt bằng các giải pháp có tính liên kết, đồng bộ từ việc tham mưu xây dựng pháp luật, nghiên cứu áp dụng các chính sách phù hợp, huy động nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, chuyển đổi số... đến việc khuyến khích, hỗ trợ người dân trong giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Các nội dung chỉ đạo trong Chỉ thị đã bám sát triển khai đúng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường, phù hợp, đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành và chính quyền địa phương.
Việc hạn chế phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch chỉ là một trong nhiều giải pháp có tính đồng bộ của Chỉ thị để kết hợp giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, nhất là tại đô thị lớn. Đây là vấn đề phù hợp với xu thế phát triển của thế giới, các nước tiên tiến, phát triển đã áp dụng từ nhiều năm nay. Đánh giá thực tế tình trạng ô nhiễm môi trường không khí và đặc thù, yêu cầu phát triển của địa bàn Thủ đô, thành phố Hà Nội là địa phương được giao lộ trình cụ thể, chi tiết về thiết lập “vùng phát thải thấp” và hạn chế phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch. Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và UBND thành phố Hà Nội chủ động chuẩn bị các giải pháp đồng bộ để triển khai việc hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch có lộ trình, kết hợp với các giải pháp, chính sách đồng bộ như xây dựng các phương án tổ chức giao thông lưu thông, có phương án, chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi từ phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện sử dụng năng lượng sạch và phương tiện giao thông công cộng, phát triển mạng lưới giao thông công cộng, mở rộng hệ thống sạc điện, phát triển xe buýt và tàu điện xanh... để bảo đảm đồng bộ, thuận tiện cho người dân trong việc chuyển đổi phương tiện, thay đổi thói quen và trách nhiệm tham gia vào công tác bảo vệ môi trường của Thủ đô Hà Nội. Việc hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch chỉ là một trong những giải pháp để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường tại Hà Nội, tại Chỉ thị đã chỉ đạo UBND thành phố Hà Nội nhiều nhiệm vụ quan trọng khác về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực xử lý nước thải, chất thải rắn để xử lý ô nhiễm tại các sông, kênh, rạch; thu gom xử lý nước thải, rác thải sinh hoạt, di dời các cơ sở sản xuất phát thải gây ô nhiễm ra khu sản xuất tập trung theo quy hoạch của thành phố...
Lộ trình đặt ra trong Chỉ thị số 20/CT-TTg là mốc thời gian cụ thể mà thành phố Hà Nội cần hoàn thành các nhiệm vụ, giải pháp để hỗ trợ người dân chuyển đổi sang phương tiện sạch, thân thiện với môi trường, làm cơ sở để đánh giá trách nhiệm, hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương. Đây không phải là một quyết định “ngẫu hứng”, “cưỡng chế”, “gây khó” cho người dân hay có vấn đề liên quan đến “lợi ích nhóm”, không phải là chủ trương mới mà đã được các bộ, ngành, Hội đồng nhân dân, UBND thành phố Hà Nội nghiên cứu trong nhiều năm nay. Vì vậy, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg, UBND thành phố Hà Nội đã triển khai ngay các giải pháp thực tế, thể hiện sự chủ động, có quá trình nghiên cứu chuẩn bị và quyết tâm cao trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao, trong đó đã và đang tập trung xây dựng cơ chế, phương án hỗ trợ phù hợp cho người dân trong khu vực Vành đai 1 của thành phố, như: hỗ trợ thu đổi, chuyển đổi phương tiện xe máy, chuẩn hóa, bổ sung các khu vực trạm sạc, mở rộng mạng lưới giao thông công cộng bằng xe điện, chuyển đổi xe buýt, taxi và xe trung chuyển hoạt động trong vành đai 1, đẩy nhanh tiến độ đường sắt đô thị để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân... để hướng đến mục tiêu đến giữa năm 2026 sẽ không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1.